Wyposażenie i projektowanie łazienek

Likwidacja barier architektonicznych jest jedną z kluczowych kwestii, jakie należy brać pod uwagę przy projektowaniu obiektów przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych. Każdy obiekt publiczny (urzędy, domy pomocy społecz­nej, obiekty służby zdrowia, obiekty hotelowe, dworce etc.) wraz z pomieszczeniami sa­nitarnymi i znajdującymi się w nich urządzeniami powinny być dostęp­ne dla osób na wózkach inwalidzkich. Treść tego artykułu przybliży zainteresowanym dostępne rozwiązania i zwróci uwagę na najważniejsze kwestie.

WPROWADZENIE

Podstawowe znaczenie przy projektowaniu wyposażenia łazienki, mają oczekiwania i potrzeby przyszłego użytkownika. Dostępne, typowe rozwiązania, należy użyć w taki sposób by spełniały te szczególne potrzeby.

Przy urządzaniu wnętrza łazienki, należy zwrócić uwagę na użyteczność i trwałość elementów wyposażenia oraz na ich funkcjonalne rozmieszczenie. Błędy projektowe mogą bowiem wręcz uniemożliwić osobie niepełnosprawnej korzystanie z pomieszczenia.

Przy zagospodarowaniu wnętrza łazienki pomocne będą foldery informacyjne, które przygotowała firma INNOW.
Materiały w formie katalogu można pobrać klikając w link.

Warto zwrócić uwagę na formalne przesłanki zastosowania konkretnych wyrobów. Cer­tyfikaty ISO, Deklaracje Zgodności CE, świadectwa rejestracji i inne atesty oraz aprobaty technicz­ne należy sprawdzać już na etapie wybo­ru danego produktu. Warto pamiętać, że obniżona stawka 8% VAT, wskazuje pośrednio w obecnym stanie prawnym, na wyrób prawdopodobnie spełniający kryteria formalne, techniczne i użytkowe określone dla wyrobów medycznych, przeznaczonych dla pacjentów i dla osób niepełnosprawnych.
Projektując wnętrze łazienki trzeba pamiętać, że specyficzne potrzeby osób chorych i niepełnosprawnych wymagają umieszczenia tutaj wielu elementów nietypowych w zwykłych łazienkach. Wyroby ceramiczne dla osób niepełnosprawnych są większe od standardowych, pochwyty i podpory powinny mieć większe średnice niż podobne pomoce przeznaczone dla przeciętnego użytkownika (standard europejski w zakresie średnicy podpór dla osób niepełnosprawnych to fi32), a obrót wózka inwalidzkiego wymaga 150 cm wolnej przestrzeni.

Częstym problemem w przypadku projektowania łazienki jest konieczność dostosowania się do istniejącej już infrastruktury i istniejących pomieszczeń. Przeważnie są to pomieszczenia nieprzystosowane, zbyt małe. Bardzo często łazienki i pomieszczenia sanitarne powstają poprzez wydzielenie większych przestrzeni za pomocą ścian gipsowo-kartonowych, których nie po­winno się stosować w pomieszczeniach sanitarnych przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych. Jeśli jednak zaistnieje taka konieczność, należy w pro­jekcie uwzględnić zainstalowanie odpowiednich wzmoc­nień konstrukcyjnych w obszarze monta­żu uchwytów, poręczy, siodełek, ceramiki, etc.
Większość pomocy dla osób niepełnosprawnych jest montowana do wysokości 1m i co najmniej do tej wysokości zale­ca się wykonanie wytrzymałych ścian, np. murowanych.

ŁAZIENKA DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Biorąc pod uwagę kompleksowe wyposażenie łazienki oraz możliwość poruszania się wózkiem inwalidzkim, trzeba brać pod uwagę wymiary pomieszczenia nie mniejsze niż 2,0 x 2,0 m, przy czym ten wymiar spełnia założenia jedynie przy zastosowaniu brodzika bezprogowego.

Jeśli chodzi o umywalkę, to zaleca się wymiary: szerokość 60-70 cm, głębokość 56 cm oraz montowanie krótkiego syfonu z tworzywa i miękkiej rury odpływowej. Umywalka winna być zawieszona na wysokości, umożliwiającej osobie poruszającej się na wózku swobodne przemieszczenie nóg pod umywalką. Przy umywalce, po obu jej stronach należy umieścić uchwyty: stałe bądź uchylne. Uchwyty mogą być kotwiczone w ścianie lub w przypadku ścian kartonowo-gipsowych bez wzmocnień, montowane do posadzki. Ważne jest tez zastosowanie lustra uchylnego z regulacją kąta odchylenia.

Lustro oraz dozowniki mydła i ręczników, winny być umieszczone na wysokości 120 cm nad posadzką, licząc od najniższego punktu zamocowania. Pochwyty i umywalka powinny być zawieszone na wysokości 75-80 cm nad posadzką.Wyłączniki światła i gniazda elektryczne trzeba umieścić na wysokości dostosowanej do zasięgu ręki osoby poruszającej się na wózku.
Muszla ustępowa dla osób niepełnosprawnych powinna być wykonana z masy ceramicznej o zwiększonej wytrzymałości, odpornej na uderzenie kół wózka. Powinna być również dłuższa od standardowej, aby ułatwić osobie niepełnosprawnej bezpieczne przesiadanie się na wózek. Przyjmuje się minimalne wymiary: szerokość 36 cm, wysokość 46 cm, długość 75 cm. Muszla powinna być usytuowana w taki sposób, aby umożliwić podjechanie z boku wózkiem. Przy muszli ustępowej montuje się, więc uchwyty uchylne, które w razie potrzeby można odchylić i przesiąść się swobodnie z wózka na muszlę.
W przypadku pomieszczeń niewielkich, gdzie nie można poruszać się swobodnie wózkiem, można stosować uchwyty sedesowe, kotwiczone z jednej strony w ścianie a z drugiej w posadzce. W przypadku ścian kartonowo-gipsowych należy stosować jedynie uchwyty montowane w posadzce. Ciekawą alternatywę dla montowanego w ścianie uchwytu uchylnego stanowi podpora uchylna na statywie, montowana w posadzce.
W zakresie kąpieli osób niepełnosprawnych, najbardziej typowym rozwiązaniem jest zestaw prysznicowy. W skład tego zestawu wchodzi siodełko prysznicowe uchylne, mocowane do ściany na wysokości 45-50 cm nad brodzikiem. Zalecany jest brodzik bezprogowy. Oś siedziska znajduje się w odległości ok. 45 cm od ściany bocznej, na której zamocowany jest uchwyt kątowy o wymiarach 50 cm w poziomie x 70 cm w pionie. Poziomy odcinek uchwytu montuje się na wysokości 80 cm od brodzika. Dostępne są też uchwyty równoramienne. Zamiast siodełka uchylnego można zastosować taboret higieniczny.

Alternatywą powyższego rozwiązania jest wanna kąpielowa z otwieranym bokiem. Wymaga ona jednak znacznie większej przestrzeni użytkowej. Jest to również rozwiązanie droższe. W przypadku tradycyjnych łazienek, godnym polecenia jest podnośnik przywannowy. Umożliwia on opuszczenie osoby niepełnosprawnej w głąb wanny, daje możliwość łatwego przemieszczenia się z wózka na siedzisko podnośnika. Obecnie na terenie obiektów służby zdrowia czynności higieniczne względem pacjentów przebywających w pozycji leżącej wykonywane są z użyciem wannowych wózków kąpielowych – wózków transportowo kąpielowych (tzw. wózkowanna, wózek wanna), pod które przygotowuje się specjalne pomieszczenia kąpielowe wyposażone w prysznic i odpływ ( WÓZEK WANNA, szczegółowe informacje >>>).

Można też zastosować ławeczki i siodełka wannowe, siodełka obrotowe. Pomocą przy wchodzeniu do wanny jest też stopień wannowy. Przy doborze podpór i uchwytów dla niepełnosprawnych należy zwrócić uwagę na ich ergonomiczność, trwałość oraz możliwość utrzymania czystości. Optymalne rozwiązanie stanowią uchwyty o średnicy ok. 32 mm, o gładkiej powierzchni, wykonane ze stali nierdzewnej. Godne polecenia są również uchwyty pokrywane tworzywem. Są one cieplejsze w dotyku, a bardziej odporne na wilgoć i trwalsze od zwykłych, lakierowanych.
Przy projektowaniu pomieszczeń higieniczno-sanitarnych dla osób niepełnosprawnych, należy również zwrócić uwagę na rodzaj posadzki. Powinna to być powierzchnia o własnościach antypoślizgowych.
Wejście do łazienki powinno być szerokie na min. 90 cm w świetle ościeżnicy (zaleca się 100 cm). Na drzwiach można zastosować uchwyt prosty, zamocowany pod kątem ok. 30 stopni, na wysokości ok. 80 cm od posadzki, przy czym niższy punkt zamocowania powinien znaleźć się po stronie zawiasów drzwiowych.
Omawiając zagadnienia rozwiązań łazienek dla osób niepełnosprawnych, starałem się poruszyć podstawowe aspekty i uwarunkowania takich pomieszczeń. Zagadnienia te są również przedmiotem norm unijnych, które zajmują się szeroko pojęta problematyką bezpieczeństwa i wygody osób poruszających się na wózkach, w tym transportu poziomego i pionowego niepełnosprawnych w obiektach i poza nimi.
Mam nadzieję, że przedstawione rozwiązania oraz zawarte w artykule podstawowe dane odnośnie lokalizacji i montażu, przyczynią się do lepszego przystosowania i wykonania pomieszczeń sanitarno-higienicznych, przeznaczonych dla pacjentów i osób niepełnosprawnych.

Michał Wyciślik